سلف‌پرتره- برنیس ابوت
هر رسانه‌ای اگر بخواهد رشد کند و در جامعه تاثیرگذار باشد، باید توسط افرادی نقد و بررسی و تحلیل شود. عکاسی نیز از این جهت مورد استثنا نخواهد بود. اگرچه عکاسی با سودای تشکیل تصویر مطابق با واقعیت بیرونی رقم خورد و در زمان کوتاهی توانست به سرعت پیشرفت کند و در دست عمده‌ی مردم قرار بگیرد، اما این پایان راه عکاسی نبود و نیست.
از همان ابتدا و شاید در اوایل قرن بیستم عکاسان در صدد بودند تا به قابلیت‌های ویژه‌ی این رسانه پی ببرند. قابلیت‌هایی که می‌تواند این رسانه را منحصر به فرد کند.
در کتاب عکاسان و عکاسی که مجموعه‌ای از مقالات عکاسان است و توسط وازریک درساهاکیان و بهمن جلالی ترجمه شده، دو مقاله از برنیس ابوت (Berenice Abbott) را مطالعه کردم که برایم بسیار جالب آمد. بیشتر از این جهت که نگاه اندیشه‌پرور به رسانه‌ی عکاسی در میان بسیاری از عکاسان مستند رواج پیدا کرده بود و از همان دوران آنان به نقد این رسانه و سبک‌های متداول و سطحی که عکاسی را تا سطح یک ابزار تکنیکال پایین می‌آورد پرداخته بودند.
برنیس ابوت، در این دو مقاله به نقد سبک پیکتوریالیسم در عکاسی می‌پردازد و از نظر او این سبک تقلید از ترکیب‌بندی نقاشی‌های بی‌اهمیت است. تصاویر مربوط به این سبک که در خود چیزی برای عرضه به مخاطب ندارند، تصاویری که از ذهن منفعل پدید‌آورنده‌اش برخاسته‌اند و هیچ‌گونه خلاقیتی در آن‌‌ها دیده نمی‌شود.
او بیان می‌کند که عکاسان آماتور بسیار به این سمت کشیده می‌شوند چرا که سبک پیکتوریالیسم مقاومتی ایجاد نمی‌کند و نیاز به خلاقیت چندانی ندارد. از نظر ابوت افرادی که از این سبک پیروی می‌کنند همان کسانی هستند که این رسانه را به تولید انبوه رسانده‌اند. تولید انبوه عکس‌هایی که فاقد غنای لازم برای برای اندیشیدن مخاطب هستند.
برنیس ابوت پیشرفت تکنیکال عکاسی و ملزومات آن را پس نمی‌زند، بلکه به عکس از نظر او این پیشرفت برای رسانه‌ی عکاسی مفید است. اما زمانی که پیشرفت همراه با رشد فکری نباشد رسانه‌ی عکاسی از مسیرش عقب مانده است. از نظر او عکاسی زمانی می‌تواند روی پای خود بایستد که نه تنها کارخانه‌داران و صنعتگران ابزارهای لازم برای عکاسان را فراهم کنند، بلکه عکاسان و مخاطبان این رسانه بتوانند برخورد خلاقانه و فعالانه با این رسانه داشته باشند.
اوژن آتژه- برنیس ابوت
برنیس ابوت در مقاله‌اش از اوژن آتژه (Eugène Atget) به عنوان عکاسی که عکس‌های خوب بسیاری در طول زندگی‌اش گرفت یاد می‌کند. و از همین طریق عکاس را به عنوان یک انسان معاصر تعریف می‌کند. از نظر او عکاسی رسانه‌ایست که به زمان حال مربوط است و از این رو کسی که با این رسانه سروکار دارد باید نسبت به زمانه‌اش شناخت داشته باشد و آن را در عکس‌هایش منعکس کند.
«دقت و نکته‌سنجی عکاس، شناخت او از زمان حال است- یا دیدن زمان حال با چنان وضوحی که گویی دارد بدان وسیله گذشته را می‌نگرد و آینده را احساس می‌کند. این کار آیین خیره‌کننده‌ای است و برای آن دانش و معرفت و همچنین ادراک زمان، لازم است. از این رو عکاس، به تمام معنی یک انسان معاصر است؛ انسانی که زمان حال به‌وسیله‌ی چشمان او به گذشته می‌پیوندد.»
دنیای آتژه (۱۹۶۴)
برنیس ابوت، عکاسی را رسانه‌ای واقعگرا می‌داند و به همین دلیل آن را در پیوند با زندگی واقعی و زمانه‌ی زندگی عکاس می‌داند. از نظر او اگر عکاسی قرار است «کاملا صادق و بی‌واسطه باشد، باید با زمانه- نبض امروز- در ارتباط باشد.» و اگر عکسی بخواهد تاثیرگذار باشد، بیش از آنکه ترکیب‌بندی و تکنیک‌های هنری در آن دخیل باشد، باید «مستقیما با دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم رابطه داشته باشد.»
برنیس ابوت از آن دسته عکاسانی است که عکاسی را تنها یک رسانه‌ی ارتباطی و یا تکنیکال و یا حتی هنری به معنای چیدمان ترکیب‌بندی‌های زیبا نمی‌داند. از دیدگاه او عکاسی یک رسانه‌ی جدی و اندیشه‌پرور است. رسانه‌ای که به کمک آن می‌توان به نقد فرهنگ و زمانه پرداخت و عکاس در جایگاه یک انسان معاصر، کسی است که با چشمان تیزبینش می‌اندیشد و به ارتقا آگاهی جامعه‌اش کمک می‌کند.
مطالب دیگری که در همین زمینه نوشته‌ام:
پریسای عزیز؛
من زیاد از عکاسی خب سر در نمیارم اما اینکه دیدم با چنین استمراری اینقدر راجع بهش نوشتی، برام آموزنده بود.
دمت گرم
سلام بهنام جان؛
ببخشید که دیر پاسخ میدم. ممنونم از نظرت و خوشحالم که تونسته نوشته‌های من برات الهام‌بخش باشه.
موفق باشی.
سلام پریسا جان
مقاله جالبی بود. اما نمیدونم این نگاه توصیه محور به عکس و عکاسی برای چه دورانی از تاریخ صنعت عکس، عکاس و عکاسیه. به نظرم دنیای امروز بیشتر از گذشته به ارزش و اثرگذاری عکس واقف شده و نمونه مثال خوبش، تخصصی شدن عکاسیه. شاید تا دو دهه پیش، کمتر کسی عکاسی رو مثل نقاشی به عنوان یک هنر و بخشی از صنعت جدی می‌گرفت. اما امروز همه نگاه‌‌ها دوباره به سمت و سوی دنیای عکاسی برگشته.
سلام بنیامین‌جان
ممنونم که نظرت رو برام نوشتی. درست میگی. عکاسی رسانه‌ی مهمیه که افراد میتونن با استفاده از اون در جامعه‌شون تاثیرگذار باشن و نسبت به اتفاقات جامعه بی‌تفاوت نباشن. درواقع عکاس میتونه به نوعی منتقد باشه که مدیومش عکاسیه.
برنیس ابوت و بسیاری از عکاسان هم سعی داشتند از ابتدا این نگاه رو در جامعه بوجود بیارن و صرفا نگاه زیبایی‌شناسی به اون نداشته باشن.