فکر میکنم بارزترین و آشکار ترین ویژگی ویلیام کلاین را بتوان در تنفر او از نیویورک خلاصه کرد. هر بار که به سمت او رفتم تا مطلب جدیدی از او بخوانم و یا ببینم به نگاه انزجار آمیزش نسبت به نیویورک برخوردم. حتا او در مصاحبهی اخیرش این مطلب را بازگو کرده است. ویلیام کلاین در منهتن به دنیا آمد و در سن هجده سالگی به دلیل حضور در ارتش از آمریکا خارج شد تا به پاریس برود. بعد از این سفرش میگوید: «بالاخره دیدم که میتوان شهر را جور دیگری هم ساخت!»
او در نخستین تجربههای عکاسیاش در سالهای ۱۹۵۴ و ۱۹۵۵ عکسهایی از نیویورک ثبت میکند که بسیاری از افراد حاضر به دیدن و انتشار آن نیستند. چون معتقدند عکسهای او ضد آمریکاست. عکسهایی سیاه و پرکنتراست و خشن. عنوان کتاب نیز به روشنی میتواند شیوه تفکر او را به ما بازشناساند: «Life is Good and Good for You in New York»
و منظورش از You، آمریکاییهاییست که هیچگاه گذرشان به خیابانها و کوچههای پست و تاریک نیویورک نیفتاده است.
میتوانید در ویدیوی زیر نگاه گذرایی به عکسهای این کتاب داشته باشید.
اما ویلیام کلاین تنها عکاس خیابانی نیست. او از همان ابتدا در صنعت مد هم شروع به فعالیت کرد. و دستاوردهایش فیلمهایی بود که ساخت. شناختهشدهترین فیلم او با عنوان ?who Are You Polly Maggoo روایت زندگی درونی و ظاهری یک مدل است که در پاریس زندگی میکند. به اعتقاد من همچنان نگاه مستندگرایانهاش را میتوان در این فیلم مشاهده کرد. (این فیلم به دلیل حق کپیرایت در دسترس نیست و من بخشهایی از آن را در یوتویوب دیدم)
علاوه بر فیلمهایش در این زمینه، عکسهای او از مدلهایش نیز قابل تأملاند. او در مستند «زندگیهای بسیار ویلیام کلاین» وقتی عکس زیر را بر دیوار نمایشگاه دید گفت: «این شخص مدله، اما مثل یک سرباز سیگار رو دستش گرفته!»
ویلیام کلاین اگرچه در ابتدا زیر نظر استادش نقاشی میکرد اما بعد از آنکه به عکاسی و صنعت مد روی آورد هیچگونه آموزش رسمی ندید. خودش در این باره میگوید: «من همیشه خلاف آنچه که آموزش دیده بودم، عمل میکردم. با دانستن اطلاعات فنی کمی عکاس شدم، دوربین خریدم و تا آنجا که میتوانستم بد عکس گرفتم. برای من ساختن یک عکس مانند ساختن یک ضد عکس است»
وقتی قابهای به هم ریخته، تخت و شلوغ او را میبینیم که برخی از آنها به عمد محو شدهاند، شاید با خود فکر کنیم که او دیگر چگونه عکاسیست! در آن زمان که کارتیه برسون با ترکیببندیهای زیبا و حساب شدهاش در سایه میایستاد تا سوژههایش متوجهاش نشوند و او بتواند لحظهی قطعی را ثبت کند، ویلیام کلاین جسورانه به سوژههایش نزدیک میشد و آنها را ثبت میکرد. گاهی دستانش را هم تکان میداد تا آنها را محو کند و با این روش گنگ و مبهم بودنشان را به تصویر درآورد.
شاید وقتی برای اولین بار عکسهای خیابانی او را ببینید که سرشار از پرترههایی هستند که به هم چسبیدند و تخت شدند، با کنتراستهای بالا و دانههای سیاه که در عکس پخش شده، او را در مقایسه با عکاسی چون کارتیه برسون، یک عکاس خیابانی ندانید. اما شیوه تفکر ویلیام کلاین با شیوهی عکاسیاش کاملن همخوانی دارد. و نگاهش به نیویورک همانست که در عکسهایش به تصویر درآمده است.
آنچه که از ویلیام کلاین نوشتم، چکیدهای مختصر از مطالب و مصاحبهها و ویدیوهاییست که مطالعه کردم. اگر علاقهمند به دانستن اطلاعات بیشتری از او هستید، لینکهای زیر را دنبال کنید:
۱- لینک گاردین
۳- مختصری از ویلیام کلین در سایت Howard GreenbergGallery
۴- درباره فیلم ?who are you Polly Maggoo
۵- ویدیوی دیگری از ویلیام کلاین از موزه Tate
۶- مستند زندگیهای بسیار ویلیام کلاین
۷- همچنین در این لینک میتوانید یادداشتی که درباره یکی از عکسهای مشهور ویلیام کلاین نوشتم را مطالعه کنید.
در ادامه عکسهایی از او را با هم میبینیم:
سلاام
عالی و شگفت انگیز
شاهکارهای تکاندهندهای بودند. همانقدر تلخ و عمیق و دردآور.
دقیقن همینطوره یاور. عکسهای تاثیرگذاری هستند که به راحتی نمیشه از کنارشون رد شد. آن هم از عکاسی که خودش متولد آمریکاست!
ویلیام کلاین جز عکاسان خیابانیه که به قول یکی از معلمانم، دارای دیدگاه و نظریه است. و همین باعث میشه که عکسهاش رو بارها دید و به فکر فرو رفت. با اینکه این چند روز درگیر ویلیام کلاین بودم، اما همچنان دوست دارم عکس ها و فیلمها و مصاحبه هاش رو ببینم و بخونم.