سونتاگ شدن یا نشدن؟ مسأله این است!

سوزان سونتاگ- جان برجر- نقش اول
سوزان سونتاگ و امبرتو اکو در حال گوش دادن به سخنرانی رولان بارت

علاقه‌ی وافر من به سوزان سونتاگ را هر کسی می‌تواند با کمی صحبت درباره عکس و عکاسی دریابد. به همین دلیل برخی از دوستانم که مرا از مریدان و سینه‌سوختگان او می‌دانند، از همان ابتدا مرا با نام او در گروه دوستانه‌مان خطاب کردند. صادقانه بخواهم اعتراف کنم، نه تنها ناراحت نشدم بلکه قند هم در دلم آب شد وقتی اسم سونتاگ را در کنار نام خودم شنیدم.

اما چند وقت پیش سوالی ذهنم را درگیر کرد. اگرچه من تلاشم بر این است که ماهیت عکس و عکاسی را در دنیای معاصر بفهمم و بتوانم آن‌ها را تحلیل کنم و آنچه درمی‌یابم را برای دیگران بازگو کنم، و اگرچه که سوزان سونتاگ به عنوان کسی که دراین مسیر گام برداشته و مقاله‌های درخشانی منتشر کرده، به نوعی چراغ راهنمای من است، اما سوال اصلی اینجاست که چرا سوزان سونتاگ؟

ادامه مطلب “سونتاگ شدن یا نشدن؟ مسأله این است!”

پرتره‌های هنری نادار، گامی رو به جلو برای عکاسی پرتره

سلف پرتره- عکاسی پرتره- نادار
گاسپار فلیکس تورناشُن- نادار (Gaspard-Félix Tournachon-Nadar)

همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، در میانه‌ی قرن ۱۹ صنعت عکاسی پرتره میان مردم فراگیر شد و در آن دوره هر خانواده‌ای از هر قشری می‌توانست برای خودش پرتره‌ی خانوادگی داشته باشد. (+) با این حال، در آن زمان عکاسی پرتره بیش از آن که بخواهد یک فعالیت هنری شمرده شود، یک صنعت تجاری بود.  پرتره‌های خانوادگی و کارت ویزیت‌های میانه‌ی قرن ۱۹ چندان از ارزش زیبایی‌شناختی بهره نبرده بودند. کمترین تلاشی برای زیبا حالت داده شدن سوژه‌ها صورت نمی‌گرفت و وقت چندانی برای پردازش آن صرف نمی‌شد.

در آن زمان عکاسی به نام گاسپار فلیکس تورناشُن مشهور به نادار به طور اتفاقی وارد این حرفه شد و توانست عکاسی پرتره را از یک ثبت مکانیکی سریع ارتقا دهد و حالات و ویژگی‌های سوژه را در عکس‌ها بازبنمایاند.

ادامه مطلب “پرتره‌های هنری نادار، گامی رو به جلو برای عکاسی پرتره”

به مناسبت روز نوشتن

نوشتن-نقش اول

چند وقت پیش داشتم فکر می‌کردم چرا روز نوشتن نداریم؟ روز قلم داریم اما روز نوشتن نداریم. روز نوشتن روزیست که همه‌ی آدمها نوشتن را در آن روز تجربه می‌کنند. روزی که چندین صفحه بنویسند. فقط همین بنویسند. قدرت نوشتن را نمی‌توان با خواندن جملاتی که می‌گویند نوشتن خوب است باور کرد. تا زمانی که ننویسیم چطور می‌توانیم قدرت نوشتن را درک کنیم؟

ادامه مطلب “به مناسبت روز نوشتن”

تجربه‌ی هراسناک خشونت در دستگاه بهداد لاهوتی

دستگاه- بهداد لاهوتی- نقش اول-2
چیدمان دستگاه- بهداد لاهوتی- گالری هدایت- ۱۳۹۷

 

بهداد لاهوتی در تازه‌ترین تجربه‌اش در گالری هدایت، چیدمانی از واقعیتی انکار ناشدنی را برای ما به نمایش گذاشته که در پس تکرار بی‌امان تصاویر کمرنگ شده است.(۱) واقعیتی که در روز بارها در اخبار تلویزیون و رسانه‌های اجتماعی با آن مواجه می‌شویم، اما کمتر زمانی هست که بخواهیم در آن تأمل داشته باشیم. آن طور که لاهوتی در استیتمنتش بیان می‌کند، برای انسان امروزی صدای جنگ نه از میان جلدهای طلاکوب کتاب‌های تاریخی بلکه از اتاق نشیمنش به گوش می‌رسد. در حالی که فرشی زیر پای او گسترده شده، او روی مبل راحتی‌اش نشسته و تصاویر بی‌شماری از مصایب جنگ را که اخبار برای او به ارمغان می‌‌آورند، مشاهده و گاه تأیید می‌کند.

ادامه مطلب “تجربه‌ی هراسناک خشونت در دستگاه بهداد لاهوتی”

چگونه ژست متفکرانه به پرتره‌نگاری راه پیدا کرد؟

ژست-پرتره-انگر
پرتره‌ی Madame Ingres- – ژان آگوست انگر- ۱۸۵۹

 

همان طور که در قسمت‌های پیشین اشاره کردم، عکاسی با ورودش به جهان هنر، نقاشان را آشفته کرد. چرا که اکنون عکاسی می‌توانست ثبت دقیق‌تری از سوژه فراهم آورد. علاوه براین هم ارزان‌تر بود و هم در مدت زمان کوتاه‌تری نسبت به نقاشی انجام می‌شد. به همین دلیل بسیاری از مردم برای داشتن پرتره‌ای از خود به عکاسی هجوم آوردند.

ادامه مطلب “چگونه ژست متفکرانه به پرتره‌نگاری راه پیدا کرد؟”

عکاسی، رسانه‌ی محبوب توده‌ی مردم

پرتره-عکاسی- داگرئوتیپ
پرتره داگرئوتیپ- عکاس و سال نامشخص

اگر تا پیش از قرن نوزده تنها مردمان طبقه‌ی مرفه امکان سفارش دادن پرتره‌ های فردی و خانوادگی را داشتند و می‌توانستند از نقاشان بخواهند که تصویرشان ثبت شود، حال با آمدن عکاسی این امکان در اختیار طبقه‌ی متوسط و پایین‌تر نیز قرار گرفت. اکنون هر کسی می‌توانست یک داگرئوتیپ از خودش و یا خانواده‌اش داشته باشد.

در ابتدای دهه‌ی ۴۰ قرن نوزده، تکنیک‌های عکاسی آن چنان پیشرفت نکرده بودند به همین دلیل داگر هرگز فکرش را هم نمی‌کرد که روزی بتوان با استفاده از فرآیندی که او کشف کرده بود، چندین هزار پرتره ثبت کرد. او به خاطر مدت زمان نوردهی بالا، چندان امیدی به فرآیندش نداشت و آن را ادامه نداد. با این حال شخص دیگری با نام فرانسیس آراگو (Franciois Arago) به پیشرفت تکنیک‌های عکاسی برای ثبت پرتره‌ مردم امید داشت. چرا که نه عکاسی منظره و نه عکاسی طبیعت بی جان، هیچ کدام جادوی پرتره را نداشتند.

ادامه مطلب “عکاسی، رسانه‌ی محبوب توده‌ی مردم”

عکاسی برای نخستین بار به جنگ می‌رود!

راجر فنتون- عکاسی جنگ- ۱۸۵۵
راجر فنتون- جنگ کریمه- ۱۸۵۵

 

اگرچه فرآیند کالوتیپ و داگرئوتیپ، کار بسیار سخت و زمان‌بری بود، اما این مشکل مانع از ورود عکاسی به عرصه‌های جدید نشد. در قرن نوزدهم میلادی با فراگیر شدن حکاکی‌، چاپ سنگی و گراورها، فرصتی برای عکاسی فراهم شد تا قدم به دنیای روزنامه‌نگاری بگذارد و از این طریق رشد کند. جنگ‌هایی که صورت می‌گرفت، خود تغییری در ژورنالیسم ایجاد کرد که درنهایت به پیشرفت عکاسی نیز انجامید.

ادامه مطلب “عکاسی برای نخستین بار به جنگ می‌رود!”

اختراع عکاسی یا کشف فرآیند عکاسی؟

آنا آتکینز- ساینوتایپ- کشف- عکاسی
آنا آتکینز (Anna Atkins) – فتوگرام با استفاده از ساینوتایپ (Cyanotype)

اولین بار که می‌خواستم درباره تاریخ عکاسی بنویسم، تفاوت میان این دو واژه توجهم را جلب کرد. آیا باید می‌نوشتم اختراع عکاسی یا کشف فرآیند عکاسی یا…؟ با این وجود توجهی نکردم و به این دلیل که در کتاب‌های داستان عکاسی و تاریخ عکاسی، واژه‌ی «اختراع» انتخاب شده بود، آن را برگزیدم.

امروز که برای نوشتن پست جدید، کتاب Photography: The Cultural of History از Mary Warner Marien را می‌خواندم، متوجه شدم در بخشی از این کتاب، نویسنده به تفاوت ظریف میان این دو کلمه اهمیت داده و درباره‌ی آن‌ها توضیحاتی نوشته است. همین امر باعث شد که دقیق‌تر شوم و این پرسش برایم جدی‌تر شود:

 تفاوت میان اختراع (Invention) و کشف (Discover) چیست و چه دلالت‌هایی به رسانه‌ی عکاسی دارد؟

ادامه مطلب “اختراع عکاسی یا کشف فرآیند عکاسی؟”

رقابت داگرئوتیپ و کالوتیپ

کالوتیپ- داگرئوتیپ- نقش اول-۳
یک داگرئوتیپ خانوادگی (سال و عکاس ناشناس)

 

در دهه‌ی ۴۰ میلادی، داگرئوتیپ و کالوتیپ نسبت به دیگر روش‌های تولید عکس، از همه فراگیرتر بودند. با این حال میان این دو روش نیز تفاوت‌هایی وجود داشت که سبب شد در کشورهای مختلف یکی بیشتر و دیگری کمتر مورد استفاده قرار بگیرد.

 برای مثال داگرئوتیپ، در آمریکا از طرف مردم پذیرفته شد، حال آن که کالوتیپ به دلیل آن که تالبوت مخترع آن، بر داشتن حق انحصاری‌اش تأکید می‌کرد، چندان متداول نبود.

هرچند هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خود را داشتند که در نهایت سبب شد افراد با انگیزه‌های منفاوت به آنها علاقه‌مند شوند. در این یادداشت می‌خواهیم مزیت‌ها و معایب هر کدام را بررسی کنیم.

ادامه مطلب “رقابت داگرئوتیپ و کالوتیپ”

مروری بر جنبش‌های فمینیستی

فمینیسم- سوزان لیسی- نقش اول
پرفورمنس بین در و خیابان (Between Door and Street) از هنرمند آمریکایی سوزان لیسی (Suzanne Lacy)- نیویورک- ۲۰۱۳

 

«مهمترین مساله‌ای که در مورد فمینیسم وجود دارد این است که ما جنبش فمینیستی نداریم، بلکه جنبش‌های فمینیستی داریم.»

این نقل قول از آقای حمید سوری> معلم نازنین من است که در کلاس زیبایی‌شناسی فمینیسم مطرح کردند. فکر می‌کنم این مسأله، یکی از مهمترین نکاتیست که باید درباره بحث فمینیسم به آن توجه کرد. در این یادداشت می‌خواهم تا حدی به آن بپردازم. این یادداشت حاصل آموخته‌های من در کلاس ایشان است. البته در آینده دقیق‌تر و با جزییات بیشتر این مباحث را موشکافی می‌کنم.

****

ادامه مطلب “مروری بر جنبش‌های فمینیستی”