همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، در میانه‌ی قرن ۱۹ صنعت عکاسی پرتره میان مردم فراگیر شد و در آن دوره هر خانواده‌ای از هر قشری می‌توانست برای خودش پرتره‌ی خانوادگی داشته باشد. (+) با این حال، در آن زمان عکاسی پرتره بیش از آن که بخواهد یک فعالیت هنری شمرده شود، یک صنعت تجاری بود. پرتره‌های خانوادگی و کارت ویزیت‌های میانه‌ی قرن ۱۹ چندان از ارزش زیبایی‌شناختی بهره نبرده بودند. کمترین تلاشی برای زیبا حالت داده شدن سوژه‌ها صورت نمی‌گرفت و وقت چندانی برای پردازش آن صرف نمی‌شد.
در آن زمان عکاسی به نام گاسپار فلیکس تورناشُن مشهور به نادار به طور اتفاقی وارد این حرفه شد و توانست عکاسی پرتره را از یک ثبت مکانیکی سریع ارتقا دهد و حالات و ویژگی‌های سوژه را در عکس‌ها بازبنمایاند.
نادار یک نویسنده و کاریکاتوریست اهل فرانسه بود که برای روزنامه‌‌های زمان خودش فعالیت می‌کرد. او در سال ۱۸۵۱ تصمیم گرفت چهار لیتوگراف بزرگ از کاریکاتورهای نسبتن مضحک از هزاران پاریسی سرشناس تولید کند. از همین رو به عکاسی روی آورد و شروع به جمع‌آوری صدها پرتره کرد.
او تکنیک کلودیون را به سرعت فراگرفت و استودیوی پرتره‌‌اش را در ۳۳ سالگی در پاریس گشود و در ظرف بیست سال توانست مشهورترین عکاس فرانسه شود. توانمندی او در پیشه‌ی کاریکاتور او را یاری کرد تا پرتره‌هایش فراتر از یک ثبت روزمره باشد. سبک پرتره‌های او اغلب صریح و ساده بودند. او افراد را در مقابل پس‌زمینه‌ای ساده حالت می‌داد، درحالی که در بیشتر عکس‌ها آنها به صورت ایستاده یا سه چهارم قد دیده می‌شوند. پرتره‌های نادار نافذ و مستقیم هستند.
دیوید بیت در مفاهیم عکاسی اشاره می‌کند که نادار بسیاری از سنت‌های نقاشان را آموخته بود. از این جهت پرتره‌های او را می‌توان پرتره‌هایی فاخر و اجتماعی تلقی کرد. همین امر هم سبب می‌شد که در بیشتر موارد رضایت خاطر مشتری فراهم بیاید:
«نادار به گونه‌ای درخشان قواهد رسمی موجود در پرتره‌های نقاشی اشرافی را با سادگی و صمیمیت داگرئوتیپ ترکیب کرد و بدین‌سان نیاز طبقه‌ی برژوازی در حال ظهور را برآورد؛ طبقه‌ای که مایل بود هم مدرن (عکس) و هم سنتی (ژست اشرافی) باشد.»
همچنین نادار اولین کسی است که از نور مصنوعی در پرتره‌هایش بهره برده است. اغلب او در پرتره‌هایش از نورپردازی مایل استفاده می‌کرد. این هنرمندِ عکاس درباره‌ی اهمیت نور در عکاسی پرتره می‌گوید:
«تئوری عکاسی در یک ساعت می‌تواند آموخته شود و تکنیک پایه‌ای در یک روز. اما آنچه را که نمی‌توان آموخت. حس نور است. … این چگونگی نشستن نور بر صورت است که شما باید به عنوان یک هنرمند ثبت کنید. به هیچ کس نمی‌توان آموخت که چگونه شخصیت فرد مقابل دوربین را به چنگ آورد.»
نادار به عکاسی از مشاهیر و سلبریتی‌های میانه‌ی قرن نوزده شهرت دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید ناصر‌الدین‌شاه هم مقابل دوربین نادار نشسته و تبسم شاهانه‌اش شاید نشان از همان چیزی داشته باشد که دیوید بیت گفته بود. اما علاوه بر این افراد، نادار از نویسندگان و هنرمندان زمانه‌ی خودش نیز عکاسی کرده است. از ویکتور هوگو و شارل بودلر گرفته تا سارا برنارد. به این ترتیب در آن سال‌ها استودیوی نادار به مکانی برای دور هم جمع شدن روشن‌فکران تبدیل شده بود.
نکته‌ی دیگری که می‌تواند قابل توجه باشد. این است که نادار به قدرت رسانه‌ی عکاسی در بازنمایی واقعیت باور عمیقی داشت. به همین دلیل او از زنان کمتر عکس می‌گرفت چرا که معتقد بود نتیجه‌ی نهایی هرچند هم که خوب باشد، رضایت خاطر زنان را فراهم نمی‌کند!
علاقه‌ی وافر نادار به عکاسی سبب شد که او جستجوگر مسیرهای جدید برای عکاسی باشد. در سال ۱۸۵۸ در حالی که ممکن بود جانش را از دست بدهد، نخستین عکس هوایی را از داخل یک بالن ثبت کرد.
فلیکس نادار، هنرمند عکاسی بود که فعالیت‌هایش در عکاسی سبب شد این رسانه یک گام به پیش رود. او بیش از آن که بخواهد یک اپراتور عکاس باشد، هنرمندی بود که با تجهیزات مناسبش و دقتش در ترکیب‌بندی و نورپردازی سعی در نشان دادن شخصیت‌های افرادی را داشت که از آنها عکس می‌گرفت.
این یادداشت بخشی از سلسله مطالبیست که درباره تاریخ عکاسی می‌نویسم. اگر به مطالعه بیشتر درباره تاریخ عکاسی هستید، مطالب زیر را پیشنهاد میکنم:
چرا دانستن تاریخ عکاسی مهم است؟
تلاش‌های آغازین برای اختراع عکاسی
اختراع عکاسی یا کشف فرآیند عکاسی؟
عکاسی برای نخستین بار به جنگ می‌رود!
عکاسی رسانه‌ی محبوب توده‌ی مردم
چگونه ژست متفکرانه به پرتره‌نگاری راه پیدا کرد؟
سلام.این مطالبی که درباره عکاسی نوشتید از کتابی برداشتید و نوشتید؟ چون من در حال نوشتن پایان نامه ارشدم هستم که درباره عکاسی به خصوص عکاسی پرتره ست و به دنبال کتب مفید و خوب هستم.
سلام
عذرخواهی میکنم بابت تأخیر در پاسخ.
بله. همون طور که در قسمت اول سلسله پست‌های تاریخ عکاسی نوشتم، اصلی‌ترین منبع من برای نوشتن این مطالب، کتاب تاریخ عکاسی از ماری وارنر هست. البته این کتاب ترجمه نشده و زبان اصلیه
برای اطلاعات کاملتر میتونین به اون مطلب مراجعه کنین.
لینک