شاید اشتباه نباشد که عکاسی را رسانه‌ای جاه‌طلب بدانیم! مگر چند رسانه‌ی دیگر هستند که پس از دو دهه از تولدشان تصمیم بگیرند فراتر از زمین و آدمیانش قدم برداشته و جهان را در همه ابعادش کشف کنند. پیشرفتِ تکنولوژیکِ عکاسی تنها وامدار تلاش های صنعتگران نیست. دانشمندان نیز سهم به خصوصی در این امر داشته اند. چه بسا که عکاسی برای آنها فرصتی را فراهم می‌کرد تا بتوانند آنچه که به آن دسترسی ندارند را ثبت کنند.
سرعت پیشرفت عکاسی در دنیای ستارگان به اندازه‌ی حوزه‌های دیگر نبود. مشکلات بسیاری بر سر راه اخترشناسان وجود داشت، از جمله نور کم، سرعت حرکت زمین، محدودیت‌های مواد شیمیایی و نور خورشید که کار را برای آنها دشوار می‌کرد. با این حال آنها با تلاش و کوشش بسیار و ترفندهای ویژه خود توانستند عکس‌های واضحی از ماه بگیرند.
لوییس رادرفورد (Lewis Rutherfurd) حقوق‌دان، اخترشناس و عکاس نجومی بود که اولین تلسکوپ را در سال ۱۸۶۴ برای عکاسی از ستارگان ساخت. او در رصدخانه‌ی شخصی خود که در باغ خانه‌اش در نیویورک بنا شده بود، توانست عکس‌هایی از ماه، خورشید و ستارگان را ثبت کند.
عکسی از او که در ۶ می سال ۱۸۶۵ از ماه گرفته شده، به عنوان یکی از بهترین‌عکس‌های ثبت شده از ماه به شمار می‌رود. قطر نگاتیو اصلی این عکس ۴.۳ سانتی متر است!
عکاسی از گذر سیاره زهره از مقابل خورشید
بزرگترین تلاش بین‌المللی در عرصه‌ی عکاسی نجومی در دسامبر سال ۱۸۷۴ اتفاق افتاد. در یک رقابت دوستانه دانشمندانی از آلمان، بریتانیا، و فرانسه برای رصد و ثبت گذر زهره از مقابل خورشید دور هم جمع شدند. در این رقابت تیم فرانسه که شامل یک دانشمند و عکاس نجومی به نام‌های ژول یِنسِن (Pierre Jules César Janssen) بود به ژاپن رفت و با استفاده از یک دوربین مخصوص که از کنار هم قرار گرفتن یک اسلحه و لنز ساخته بود این پدیده را ثبت کرد. این دوربین که می‌توانست روی یک صفحه داگرئوتیپ نوردهی‌های مختلفی را ثبت کند و بعدها تأثیر مهمی در توسعه‌ی دوربین‌های فیلمسازی گذاشت.
یِنسِن با دوربینش توانست ۴۸ نوردهی مختلف را روی یک داگرئوتیپ ثبت کند. در عکس زیر در هر سگمنت، یک نوردهی انجام شده و سیاره زهره به شکل یک دایره کوچک سیاه در هر کدام از آنها دیده می‌شود.
همچنین با کنار هم قرار دادن نوردهی‌های مختلف از این پدیده فیلم کوتاهی ساخته شد که عنوان قدیمی‌ترین فیلم در Imdb را از آنِ خود دارد. (+) (فیلم را با فیلترشکن ببینید)
اخترشناس دیگری که سودای تصاویر با وضوح و جزییات بالا از ماه را در سر داشت، جیمز ناسمیت (James Nasmyth) است. او به همراه همکار مخترعش جیمز کارپِنتِر (James Carpenter) تصاویر شگفت‌انگیزی از ماه خلق کرد. دستیابی به این حد از جزییات در آن سال‌ها دور از ذهن به نظر می‌رسد. درواقع ناسمیت و همکارش با استفاده از طراحی‌هایی که از طریق تلسکوپ‌شان از ماه داشتند، سعی کردند با گچ و خاک سطح ماه را شبیه‌سازی کنند و بعد مدل خود را در یک پس‌زمینه‌ی مشکی قرار داده و نور را به شکلی که خورشید می‌تابد، به آنها تابانده‌اند.(+)
اگرچه این عکس‌ها مستقیم از خود ماه گرفته نشدند و بر اساس مشاهدات این دو دانشمند ساخته شدند، اما ناسا اعلام می‌کند که آنها واقعی‌تر از تصاویری هستند که آن زمان می‌توانست توسط تلسکوپ‌ها آرشیو بشود. (+)
آن دو علاوه بر ساختن این تصاویر، چین و شکن‌هایی که در مدل‌های طراحی‌شده و ساخته‌شده‌شان وجود داشت را با چین و چروک‌های دست و یک سیب خشکیده مقایسه کردند.
با اینکه کار ناسمیت، به صورت واقعی انجام نشده بود، اما مدل‌ها و شبیه‌سازی‌های او باعث شد در نهایت نام یکی از آتشفشان‌های سطح ماه را به پاس تلاش‌هایش به او اختصاص دهند.
همان‌طور که تا اینجا مشاهده کردیم عکاسی رسانه‌ایست که در ابتدای ورودش به جهان توانست توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کند. از پایین‌ترین طبقه‌ی جامعه که رویای ثبت چهره‌اش را داشت تا دولتمردانی که به فکر ثبت وقایع و رویدادهای جنگ بودند و هنرمندان و دانشمندان، همه و همه در طلب آن بودند تا از عکاسی به بهترین نحو برای ارتقای حرفه‌ی خود بهره ببرند.
شاید کسی در آن زمان فکرش را نمی‌کرد که روزی رسانه‌ای بتواند تا این حد همه‌گیر و فراگیر باشد و شاید بتوان محبوبیت عکاسی را ناشی از همین امر دانست.
****
برای مطالعه بیشتر در زمینه تاریخ عکاسی می‌توانید به یادداشت‌های زیر مراجعه کنید.
چرا دانستنِ تاریخ عکاسی مهم است؟(نقشه راه تاریخ عکاسی)
تلاش‌های آغازین برای اختراع فرآیند عکاسی
عکاسی برای نخستین بار به جنگ می‌رود!
عکاسی، رسانه‌ی محبوب توده‌ی مردم
جولیا مارگارت کمرون، عکاس شخصیت‌های اسطوره‌ای
انگار آدم شعری را بخواند
بعد بیایید برخی جاهایش را از نو بخواند. و سپس تکه هایی از آن را به ذهن بسپارد. یک چنین نوشته ای بود این نوشته
بی اندازه سپاس و آفرین ها